با نگاهی ساده به پتانسیل‌های طبیعی، دانشمندان و نوابغ و البته پشتکار و تلاش ایرانیان می‌توان به این نکته پی‌برد که ایران در عرصه‌های گوناگونی چه در منطقه و چه در جهان و پیشگام و پرچم‌دار بوده است. داشتن تمدنی به این قدمت باعث شده تا بسیاری کشورمان مبدا و منشا اختراعات فراوانی باشد. در این پست قصد داریم تا چندی از مهم‌ترین ابداعات تاریخی ایران را معرفی کنیم.
حقوق بشر، مفهومی باستانی
شاید گمان شود که حقوق بشر موضوعی امروزی و نو است. درحالیکه اولین مفهوم حقوق بشر به ایران باستان و ۵۲۹ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. مشهور‌ترین و اولین نشان از حقوق بشر به استوانه سفالی تاریخی مربوط است که در سراسر دنیا با نام منشور کوروش شناخته می‌شود. این منشور برای اولین بار در خرابه‌های بابل در منطقه بین‌النهرین کشف شد. این سفالینه تاریخی در مورد بینلنهرین کشف و خبینلنهرین کشقف بببر روی پیروزی کوروش و فتح بابل سخن می‌گوید و محتوایی بشردوستانه به زبان میخی بر روی آن حک شده است. امروزه متن منشور کوروش به چندین زبان رسمی دنیا ترجمه شده و قسمت‌هایی از این منشور در اولین اعلامیه جهانی حقوق‌بشر استفاده شده است.
اختراع الکل و اسید سولفوریک
نام محمدبن زکریای رازی، نامی شناخته شده در ایران و جهان است. این دانشمند پیشگام ایرانی نه‌تنها با کشف الکل علم پزشکی را متحول کرد، بلکه با کشف اسید سولفوریک قدمی بزرگ در علم شیمی نیز برداشت. اهمیت این کشف زکریای رازی زمانی مشخص می‌شود که متوجه می‌شویم، امروزه توان صنعتی یک کشور را با میزان تولید اسیدسولفوریک آن کشور می‌سنجند و تولید بسیاری از مواد شیمیایی چون کود‌ها و شوینده‌ها وابسته به آن است.
اولین سیستم پستی دنیا
اولین سیستم پستی دنیا متعلق به ایرانیان بوده است. در ایران باستان ارابه‌‌ران‌ها و اسب‌سوارانی وجود داشتند که همچون پستچی‌های امروزی، وظیفه حمل بسته و نامه‌های پستی را بر عهده داشتند. هرودوت، تاریخ‌دان یونانی بر این باور بوده که اولین خدمات پستی جهان شش قرن پیش از میلاد در دوران هخامنشیان به وجود آمده است. این سیستم در واقع سرعت بالایی نیز داشته چراکه چاپار‌ها یا همان پستچی‌ها نامه‌ها و بسته‌های پستی را در فواصل مشخصی با اسب حمل کرده و در ایستگاه‌هایی که در واقع ادارات پستی بودند، توقف می‌کردند تا بسته‌ها را تحویل داده و بسته‌های جدید را تحویل بگیرند. به همین خاطر، این سیستم سرعت بالایی داشته است.
اولین یخچال
در قرن چهارم میلادی ایرانیان روشی نوین برای نگه‌داری مواد غذایی ابداع کردند. در این روش ساختار‌هایی گنبدی یا مخروطی بر روی زمین ساخته می‌شد که در زیر زمین فضایی باز و گسترده داشتند. مواد غذایی در فضای باز زیر زمین ذخیره می‌شده. هوای خنک از پایه‌های این ساختمان‌ها به درونشان وارد شده و هوای گرم به سمت گنبد بالای این ساختار‌ها حرکت می‌کند، در نتیجه محیط داخل این ساختار در تمام مدت سال خنک می‌ماند. در گذشته این ساختمان‌ها را مداوما با مواد مقاوم در برابر حرارت عایق می‌کردند تا ذخیره مواد در ان بدون فاسد شدن امکان‌پذیر باشد.
بازی تخته نرد
یکی از بازی‌های پرطرفدار ایرانی تخته نرد است، این بازی که قدمتی چند هزار ساله دارد، یکی از اختراعات ایرانیان و اولین بازی برد گیم در دنیا تلقی می‌شود. نکته جالب توجه اینجاست که قدیمی‌ترین تخته نرد تاریخ از گوری باستانی در شهر سوخته جیرفت کشف شده است. از این رو می‌توان گفت که بازی تخته‌نرد در ایران اختراع شده و به تمدن‌های دیگری چون بین‌النهرین برده شده است.
انیمیشن و پویانمایی
اولین انیمیشن یا همان پویانمایی دنیا را می‌توان بر روی کاسه‌ای سفالی متعلق به ۵۲۰۰ سال قبل و عصر برنز مشاهده کرد. این کاسه سفالی که در شهر سوخته سیستان و بلوچستان کشف شده است، شامل مجموعه‌ای از تصاویر است که یک بز را هنگام پریدن و خوردن شاخ و برگ آن نشان می‌دهد. این مجموعه تصاویر که حرکت بز را مرحله به مرحله نشان می‌دهد، اولین نشانه‌های پویانمایی در جهان است. گذشته از این ظرف سفالی، بسیاری از ظروف متعلق به دوران اسلامی نیز چنین پویانمایی‌هایی را نشان می‌دهند.
سیستم مالیاتی
یکی دیگر ابداعات تاریخی که ایرانیان در دوره هخامنشیان به آن دست یافتند، سیستم مالیاتی بوده است. با گذشت زمان سیستم مالیاتی در این عصر شکل رسمی‌تری به خود گرفته و به یکی از قوانین اصلی بدل شده است. نکته جالب توجه اینجاست که برای مثال، مالیات ایرانیان با مالیات هندیان تفاوت‌هایی داشته است. این مالیات‌ها برای تقویت تمدن و امور کشورداری مورد استفاده قرار می‌گرفته.
جبر
به قطع می‌توان محمدبن موسی خوارزمی را مشهور‌ترین ریاضیدان فارسی دانست.خوارزمی دانشمند، ریاضیدان، ستاره‌شناس، مورخ و جغرافیدان در سالهای ۷۸۰ میلادی و در دوره عباسیان می‌زیست. وازه جبر برای نخستین بار در کتب این دانشمند، ریاضیدان و مترجم ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است. پس از آشنایی اروپائیان با کار‌های خوارزمی در عرصه ریاضی و جبر این مفهوم کلمه با مختصر تغییری وارد واژگان زبانی ان‌ها نیز شد. امروزه محمد بن موسی خوارزمی را پدر جبر ایران می‌دانند.
در چند خط بخوانید
تاریخ و اکتشافات سالهای اخیر نشان‌دهنده اختراعات و ابداعات فراوانی است که برای اولین بار در کشورمان بهدنیا معرفی شدند. شاید باور برخی از این موارد برایمان دشوار باشد، اما تمامی این موارد از بزرگ و کوچک توسط ایرانیان اختراع و ابدا شده‌اند. بسیاری از این ابداعات امروزه شناخته شده، کاربردی و جزو مهمی از زندگی ما تلقی می‌شوند. بسیاری دیگر به پیشرفت بشری کمک کرده و الگوی کشور‌های غربی و مدرن امروزی هستند. ایران از دیرباز با پیشتیوانه تاریخی غنی خود، بار بزرگی را برای پیشبرد تمدن بشری بر دوش داشته است.
